Hoe kunnen we de waarderende audit en het klassenbezoek zo combineren dat we goed zicht krijgen op de kwaliteit van het pedagogisch en didactisch handelen in de en tevens de observatie- en reflectievaardigheden van de directeur als pedagogisch leider versterken? Het was deze gecombineerde vraag die de stichting Surplus uit Schagen ertoe aan heeft gezet om de waarderende audits in hun uitvoering uit te breiden.
Met ingang van dit schooljaar 2024-2025 is in de zelfevaluatie die de scholen van Surplus maken een eigen kwaliteitsstandaard toegevoegd genaamd Pedagogisch Tact PT. Pedagogisch Tact geldt binnen Surplus als de pedagogisch didactische huisstijl. Om de kwaliteit hiervan zichtbaar en meetbaar te maken zijn de ambities en normen op dit vlak uitgewerkt. Het Centrum Pedagogisch Contact (CPC) heeft hiervoor met SamenWijzer tijdens een tweedaagse de basis gelegd. De directeuren hebben, samen met de IB-ers, de gewenste pedagogische- en didactisch uitgangspunten en ambities op het vlak van Pedagogisch Tact duidelijk en meetbaar gemaakt.
Een kwaliteitswerkgroep heeft op grond hiervan een kwaliteitstandaard uitgewerkt en parallel daaraan een kijkwijzer ontwikkeld voor lesobservaties OP3 en PT. Deze kijkwijzer wordt sinds vorig schooljaar gebruikt door de schoolleiders. Zij voeren jaarlijks, samen met een collega-directeur, in alle groepen een klassenbezoek uit op beider scholen. De ervaringen en bevindingen van de directeuren worden benut voor eigen professionalisering en voor de zelfevaluatie.
De uitvoering van de waarderende audit is, met de introductie van de jaarlijkse klassenobservaties OP3/PT veranderd. Scholen voeren ter voorbereiding op de audit ook een zelfevaluatie uit op de standaard Pedagogisch Tact. Tijdens de middagvergadering worden de indrukken en zelfevaluatiegegevens over OP3 en Pedagogisch Tact wel meegenomen en gewaardeerd. Maar er wordt door het auditteam geen oordeel uitgesproken over OP3 en PT1. De reden daarvoor is dat het auditteam zelf geen klassenobservaties uitvoert, maar vanuit de zelfevaluatie, de waarderende gesprekken en indrukken tijdens de rondgang louter indrukken opdoet. Ook wil men het proces van verbeteren op schoolniveau met behulp van de eigen klassenbezoeken niet doorkruisen met de audituitkomst op beide standaarden. Daarmee wenst Surplus voor de leerkrachten van de betreffende school een veilig ontwikkelklimaat te creëren.
De schoolleider heeft een voorname plek in deze aanpak. Jaarlijks worden alle professionals met de kijkwijzer geobserveerd. Iedere directeur doet dat samen met een collega-directeur. De beide directeuren bespreken hun wederzijdse bevindingen na en geven elkaar tips en tops. De directeur voert met iedere geobserveerde leerkracht een nagesprek. De leerkracht ontvangt tops en tips als feedback aan de hand van de bekende kijkwijzer. Het klassenbezoek doet de schoolleider één keer met een duo schoolleider en de andere keer zelfstandig. Zo kan ook gereflecteerd worden op de vaardigheden van de schoolleider zelf en collegiale feedback een plaats krijgen. Surplus breed worden de verkregen inzichten met elkaar als schoolleiders gedeeld. Dan worden de kansen ter versterking voor het schoolleiders handelen en de groei van de kwaliteit van de lessen benoemd en krijgen deze opvolging. Professionalisering en kwaliteitsversterking krijgen zo hand in hand vorm en inhoud.
Een eerste evaluatie van de proefperiode 2023-2024 pakte positief uit en heeft Surplus geleerd dat de jaarlijkse klassenbezoeken in koppeltjes meerwaarde hebben en bijdragen aan kwaliteitsontwikkeling. Op grond van de evaluatie zijn afspraken gemaakt over de uitvoering en het gebruik van de verkregen inzichten. De klassenbezoeken zijn daarmee vast onderdeel geworden van de kwaliteitscyclus op school en bestuursniveau. Welke nieuwe inzichten de aangepaste uitvoering van de waarderende audit gaan opleveren gaat Surplus dit schooljaar ervaren in de vijf audits die dit jaar zijn gepland. Wordt dus vervolgd.